Kısa çalışma ödeneği, bilindiği üzere değerli ülkemiz ve tüm dünya ülkeleri bir Pandemi halini almış durumda olan Korona Virüs(COVID-19) Salgın hastalığı ile kararlı ve kesin şekilde mücadele etmekte ve buna rağmen ülkemizde yüzlerce vatandaşımız ve dünyada ise binlerce insan hayatını kaybetmiş durumdadır.
Sağlık Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Korona Virüs Bilim Kurulu’nun Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) COVİD-19 adlı virüsü (pandemi) olarak tanımlanmış ve salgının tüm dünya genelindeki yayılma hızı öldürücülüğü sebebiyle ülkemizin ekonomik hayatı ve faaliyetlerimiz resmen felç geçirmiş durumda olup küçük, büyük, şahıs, limited ve anonim ayırt etmeksizin bu hastalık sebebiyle çoğu işletme de ticari açıdan nefes alamaz hale gelmiş durumdadır.
Ülkemizin yakın ekonomik tarihinde bu tip bir salgın hastalıkla karşılaşılmamış olması sebebiyle hükümetimiz, ticari işletmelerimiz ve çalışanlarımız acı bir deneyimi ilk kez tecrübe etmekte. Hayatın her alanını olduğu gibi İş İlişkileri de Korona Virüs’ün olumsuz etkileriyle karşılaşmış durumda. Yaşanılanlar bu yönüyle değerlendirildiğinde, Korona Virüs sebebiyle iş yerlerinin ve çalışanların zarar görmemesi ve mağduriyet yaşanmaması amacıyla farklı tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Çalışma hayatında ve iş ilişkilerinde esas olan, İş Akdinin tüm çözüm yolları tüketildikten sonra eğer herhangi bir çözüm kalmaz ise feshedilmesidir. Fakat gündemden de açıkça anlaşılacağı üzere pek çok iş veren, iş gücüne ihtiyacının kalmaması veya azalmış olması sebebiyle ücret ödeme sorumluluğundan kurtulmayı veya işçileri ile akdettikleri sözleşmeleri feshetmeyi Korona Virüs salgını sebebine dayanarak gerçekleştirmektedir.
Bu bağlamda uygulanabilecek çözümlerden bir tanesi Kısa Çalışma Uygulamasıdır.
Kısa Çalışma Uygulaması Ne Demektir?
4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunumuz Ek.2.Maddesince düzenlendiği üzere;
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. Bu süre Cumhurbaşkanı kararıyla altı aya kadar uzatılabilir.
Bu madde kapsamında uygulama yapılabilmesi için, iş yerinde gerçekleştirilen çalışma süresinin, iş yerinin tamamında veya bir kısmında geçici olarak 1/3 oranında azaltılmış olması veya iş yerindeki faaliyetin süreklilik koşulu gerekmeksizin en az 4 hafta süreyle tamamen veya kısmen durdurulmuş olması gerekmektedir.
Kısa Çalışma Uygulamasının yapılabilmesi için kanunda belirli hallerin gerçekleşmiş olması koşulu aranmaktadır. Bunlardan konumuzu ilgilendireni Zorlayıcı Sebeplerdir. Koronavirüs Bilim Kurulu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından bulaşıcılığı ve öldürücülüğü üzerinde ısrarla durulan Korona Virüs Salgını ise bir zorlayıcı sebep yani mücbir sebep sayılmakta olup Kısa Çalışma Uygulaması yapılabilmesi için uygun koşulları yaratmaktadır.
Kısa Çalışma Ödeneği Nedir? Kısa Çalışma Ödeneği Şartları Nelerdir?
Yukarıda belirtmiş olduğumuz nedenler ve şartların gerçekleşmesi durumunda, iş yerinde faaliyetin durdurulduğu ya da çalışma süresinin azaltıldığı hallerde, çalışılamayan sürelerde işçiye, hak kazanma koşullarını gerçekleştirmiş olması halinde Kısa Çalışma Ödeneği ve Genel Sağlık Sigortası primleri ödenir. Şartları karşılayamayan işçilere ise ödeme yapılamamaktadır. Şunu özetle belirtmek gerekir ki mücbir sebep ortadan kalktığı yani Korona Virüs Salgını varlığını yitirdiği takdirde İş Sözleşmesi önceki haliyle devam edecektir.
Kısa Çalışma Ödeneği Şartları Nelerdir?
- İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,
- Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması (Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması),
- İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması, şartlarının bir arada bulunması kesin şekilde gerekmektedir.
- Prim ödeme şartını sağlamadığı için kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanların daha önce çeşitli nedenlerle kesilmiş (yeni işe başlama vs.) son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden varsa kalan süre kısa çalışma süresini geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği olarak ödenir.
Önemle belirtmek gerekir ki yapılacak başvurular iş veren tarafından yapılmalıdır.
Günlük kısa çalışma ödeneği miktarı ise sigortalı çalışanın son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır.
Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.
Tekrar ve özenle belirtmek isterim ki, iş sözleşmelerinde Feshin Son Çare olması ilkesi göz ardı edilmemeli, mağduriyetlere mahal verilmemesi açısından kanunlarımız ve mevzuatlarımız iyi takip edilmelidir. Her daim fedakarlık yapması beklenen işçilerimiz kadar iş verenlerimiz de elini taşın altına koymalı ki bu zor ve sancılı süreçler rahatça atlatılabilsin.
